Η νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών. ΕφΑθηνών — 1142/2024

Από τη δικαστική απόφαση προκύπτουν τα εξής 10 σημεία σχετικά με την πνευματική ιδιοκτησία και τη νομική προστασία των προγραμμάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών:

1. Προστασία Πνευματικής Ιδιοκτησίας: Τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών θεωρούνται έργα λόγου προστατευόμενα από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, εφόσον είναι πρωτότυπα. Η προστασία παρέχεται μόνο για την έκφραση του προγράμματος και όχι για τις ιδέες ή αρχές που περιλαμβάνει (άρθρο 2 παρ. 3 ν. 2121/1993).
2. Δημιουργός και Δικαιούχος: Σύμφωνα με το ν. 2121/1993, δημιουργός ενός προγράμματος Η/Υ μπορεί να είναι μόνο φυσικό πρόσωπο ή ομάδα φυσικών προσώπων. Τα νομικά πρόσωπα δεν μπορούν να είναι δημιουργοί, αλλά μπορούν να είναι δικαιούχοι των δικαιωμάτων μέσω μεταβίβασης ή άλλων συμφωνιών (άρθρο 10 ν. 2121/1993).
3. Η Μορφή της Έκφρασης: Η προστασία παρέχεται μόνο για την συγκεκριμένη μορφή έκφρασης του προγράμματος (π.χ., κώδικας). Οι ιδέες, αλγόριθμοι, μέθοδοι λειτουργίας και άλλες βασικές αρχές δεν προστατεύονται από το νόμο (άρθρο 2 παρ. 3 ν. 2121/1993).
4. Προπαρασκευαστικό Υλικό: Το προπαρασκευαστικό υλικό σχεδιασμού ενός προγράμματος Η/Υ προστατεύεται επίσης ως μορφή έκφρασης, εφόσον η αναπαραγωγή του μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία του προγράμματος (άρθρο 2 παρ. 3 ν. 2121/1993).
5. Ειδικές Δικαιοδοσίες για Προγράμματα Η/Υ: Ο δημιουργός πρέπει να αποδείξει ότι το πρόγραμμα είναι πρωτότυπο και ότι οι ενέργειες των εναγομένων συνιστούν προσβολή των δικαιωμάτων του. Η αποζημίωση για προσβολή μπορεί να προκύψει είτε από αποδοχή της ζημίας είτε από την αξίωση για τα κέρδη που προήλθαν από την παράνομη εκμετάλλευση (άρθρα 65 ν. 2121/1993).
6. Ζητήματα Απόδειξης επί της Αγωγής: Για την προσβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, η ενάγουσα πρέπει να αποδείξει την ιδιότητα της ως δικαιούχος, την πράξη προσβολής, την υπαιτιότητα και την έκταση της ζημίας (άρθρο 65 ν. 2121/1993).
7. Ελάχιστο Όριο Αποζημίωσης: Στην περίπτωση προσβολής, η αποζημίωση καθορίζεται σε ελάχιστο όριο, το οποίο είναι διπλάσιο της συνήθους αμοιβής για την εκμετάλλευση του έργου, εφόσον δεν αποδειχθεί το αντίθετο (άρθρο 65 παρ. 2 ν. 2121/1993).
8. Ευθύνη Χωρίς Yπαιτιότητα: Σε περιπτώσεις προσβολής, η αποζημίωση μπορεί να απαιτηθεί και χωρίς αποδεικνυόμενη υπαιτιότητα από την πλευρά του υπόχρεου, εφόσον δεν υπάρχει ειδικός λόγος άρσης του παρανόμου (άρθρο 65 παρ. 3 ν. 2121/1993).
9. Επιβολή Δημοσίευσης της Απόφασης: Η απόφαση του δικαστηρίου μπορεί να διατάξει τη δημοσίευση του διατακτικού της απόφασης σε περιοδικό που σχετίζεται με το αντικείμενο της διαφοράς (π.χ., περιοδικό για ηλεκτρονικούς υπολογιστές), για ενημέρωση και πρόληψη επαναλαμβανόμενων παραβάσεων.
10. Περιορισμός της Προστασίας σε Ιδέες και Αρχές: Δεν προστατεύονται οι γενικές αρχές και ιδέες, όπως οι μέθοδοι λειτουργίας ή οι αλγόριθμοι, παρά μόνο η συγκεκριμένη έκφραση και υλοποίησή τους στο πρόγραμμα Η/Υ (άρθρο 2 παρ. 3 ν. 2121/1993).

Η υπόθεση αφορά την προσβολή δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και σημάτων φήμης, με επίκεντρο τη χρήση προγραμμάτων Η/Υ χωρίς άδεια.

Ακολουθεί σχολιασμός και μικρή ανάλυση του σκεπτικού της αποφάσεως και των νομικών διατάξεων που εμπλέκονται:

Σχολιασμός και Νομική Ανάλυση της απόφασης του Εφετείου

1. Προστασία Πνευματικής Ιδιοκτησίας:

• Νόμος 2121/1993: Ορίζει την προστασία πνευματικών έργων (άρθρο 1) και αναγνωρίζει την πρωτοτυπία ως βασική προϋπόθεση προστασίας (άρθρο 2). Τα προγράμματα Η/Υ περιλαμβάνονται στη νομοθεσία ως έργα λόγου, προστατευόμενα με τις ίδιες αρχές (άρθρο 2 παρ. 3).

1. Δημιουργός και Δικαιούχος:

• Φυσικά και Νομικά Πρόσωπα: Δημιουργός είναι μόνο φυσικό πρόσωπο, ενώ νομικά πρόσωπα μπορούν να αποκτούν δικαιώματα μόνο μέσω μεταβίβασης ή άλλων νομικών μηχανισμών (άρθρα 6, 8, 10).

1. Προσβολή Πνευματικής Ιδιοκτησίας:

• Δικαιώματα και Αγωγές: Η προσβολή του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας συνεπάγεται αδικοπραξία, με την έννοια ότι οποιαδήποτε επέμβαση χωρίς άδεια είναι παράνομη (άρθρα 63Α επ., 65). Ο δικαιούχος πρέπει να αποδείξει την ιδιότητά του, την προσβολή και την υπαιτιότητα για να αξιώσει αποζημίωση ή χρηματική ικανοποίηση για ηθική βλάβη (άρθρα 65 παρ. 2, 3).

1. Εκτίμηση Αγωγής:

• Ορισμένο και Παραδεκτό Αγωγής: Η αγωγή κρίθηκε πλήρως ορισμένη εφόσον περιέχει σαφή περιγραφή των πραγματικών περιστατικών, των δικαιωμάτων που προσβάλλονται και της ζημίας που προκλήθηκε. Η απουσία σειριακών αριθμών των προγραμμάτων δεν αναιρεί το ορισμένο της αγωγής εφόσον εξηγείται η αιτία της απουσίας αυτών (απεγκατάσταση προγραμμάτων).

1. Επαναφορά Ισχυρισμών:

• Νόμιμη Επαναφορά: Η επαναφορά των ισχυρισμών και αποδεικτικών μέσων από τον πρώτο βαθμό είναι νόμιμη, εφόσον γίνεται με ενσωμάτωση των προηγούμενων προτάσεων (ΟλΑΠ 23/2008, ΟλΑΠ 14/2005).

Απόφαση και Προβλήματα

1. Εκκαλουμένη Απόφαση:

• Δέχθηκε εν μέρει την αγωγή ως νομικά και ουσιαστικά βάσιμη, επιδικάζοντας αποζημίωση για την προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας. Υποχρέωσε τους εναγόμενους στην καταβολή ποσού, κήρυξε την απόφαση εν μέρει προσωρινά εκτελεστή και επιδίκασε μέρος των δικαστικών εξόδων.

1. Έφεση Εναγομένων:

• Οι εναγόμενοι αμφισβητούν την απόφαση, υποστηρίζοντας εσφαλμένη ερμηνεία του νόμου και κακή εκτίμηση αποδείξεων. Ειδικότερα, αμφισβητούν την οριστικότητα της αγωγής και την επαναφορά πρωτόδικων ισχυρισμών.

Συμπεράσματα

Η αγωγή της ενάγουσας είναι νομικά τεκμηριωμένη και πλήρως ορισμένη. Η εκκαλουμένη απόφαση κρίνεται ότι έχει ερμηνεύσει σωστά τις διατάξεις του νόμου και έχει εφαρμόσει τη σχετική νομολογία αναφορικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και την αποζημίωση. Η έφεση των εναγομένων, επικαλούμενη εσφαλμένη ερμηνεία και κακή εκτίμηση, δεν φαίνεται να έχει επαρκή νομική βάση για να ανατρέψει την απόφαση.

Αυτό που προκύπτει είναι ότι η απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου είναι σύμφωνη με την εφαρμογή του νόμου για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και την προσβολή τους, και οι εναγόμενοι δεν έχουν πείσει για εσφαλμένη κρίση της απόφασης.